Wyjątkowy, bo jedyny państwowy bank: Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK)

BGK poprzez różne inicjatywy wspiera tez polską przedsiębiorczość i efektywnie zarządza programami rozwojowymi.  Bank Gospodarstwa krajowego powstał z fuzji trzech banków państwowych wywodzących się z Galicji i jest najstarszym bankiem w Polsce działającym od blisko 100 lat. Powstał jeszcze przed II wojną światową - w roku 1924 - inicjatorem pomysłu założenia BGK był Władysław Grabski, który zajmował wówczas stanowisko premiera i ministra skarbu.

BGK kierowało dotychczas dziewiętnastu prezesów. Pierwszym prezesem Banku Gospodarstwa krajowego był dr Jan Kanty Steczkowski, który pełnił powierzoną mu funkcję do połowy 1927 roku. W 1939 roku Biblioteka Narodowa złożyła, jako depozyt, w skarbcu BGK dwie skrzynie skarbów polskiego i światowego dziedzictwa. Wśród nich były dzieła takie jak Psałterz Floriański czy Kazania Świętokrzyskie, a także Kronika Polska biskupa Wincentego Kadłubka.

Po wybuchu wojny zostały one przez kierownictwo BGK ewakuowane z kraju dzięki temu ocalały i wróciły do Polski na przełomie lat 50 i 60. XX w. Bank finansował strategiczne inwestycje przykładowo budowę portu i stoczni w Gdyni czy Centralnego Okręgu Przemysłowego. W 1989 roku po przełomie politycznym i odzyskaniu przez Polskę suwerenności powrócił, decyzją władz, do swojej pierwotnej roli – banku, którego głównym zadaniem jest wspieranie rozwoju gospodarczego Polski. 

W porównaniu do banków komercyjnych, BGK nie posiada dużej sieci oddziałów - w całej Polsce jest ich 16.  Mnogość zadań BGK sprawia jednak, że jest to jedna z ważniejszych instytucji finansowych w kraju. BGK obecnie realizuje Rządowy Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, skierowany do samorządów, który ma na celu zwiększenie skali inwestycji publicznych m.in. w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną, modernizację źródeł ciepła czy gospodarowanie odpadami w postaci bezzwrotnego dofinansowania inwestycji.

Program ma pomóc odbudować gospodarkę dotkniętą skutkami pandemii Covid-19, pobudzić inwestycje w całym kraju. W październiku rząd ogłosił wyniki pierwszego naboru Programu Inwestycji Strategicznych: samorządy złożyły 8 tys. wniosków o wsparcie inwestycji na łączną kwotę 93 mld zł, z których zaakceptowanych zostało 4040. Dofinansowanie w wysokości 23,9 mld zł trafiło do 97 proc. samorządów w Polsce.

28 grudnia 2021 premier Mateusz Morawiecki ogłosił kolejną edycję tego programu. W drugim naborze programu na inwestycje w samorządach przewidziano 20 mld złotych. Jednocześnie uruchomiono nabór dla samorządów popegeerowskich, który opiewa na 2,5 mld złotych. 

W naborze dla jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków znalazły się cztery priorytety, a w nich 36 obszarów inwestycyjnych. Każda samorząd będzie mógł złożyć trzy wnioski i otrzymać bezzwrotne dofinansowanie od 80% nawet do 95 % wartości inwestycji.

Dodatkowo zyskają gminy popegeerowskie, co  pomoże wyrównywać ich szanse rozwojowe. Samorządy te mogą równolegle złożyć dwa dodatkowe wnioski w specjalnie dla nich przygotowanym naborze. W trzecim naborze dla gmin, które Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa zakwalifikował jako popegeerowskie nie ma podziału na priorytety, wnioski dotyczą 36 obszarów gospodarki. Dofinansowanie wyniesie do 98 % wartości inwestycji.

Samorządy w ramach obecnego naboru mogą złożyć trzy wnioski o dofinansowanie - pierwszy do 5 mln zł, drugi do 30 mln zł i trzeci do 65 mln zł. Złożenie wniosku do 5 mln zł jest warunkiem obligatoryjnym, aby złożyć drugi i trzeci wniosek. Samorządy popegeerowskie - oprócz wniosków skierowanych do wszystkich samorządów - będą mogły złożyć dwa dodatkowe. Gminy - do 2 mln złotych oraz wniosek o dofinansowanie do 5 mln złotych, a powiaty, związki międzygminne i powiatowo-gminne - wnioski do 2 mln zł i do 8 mln zł. Nabory potrwają do 15 lutego 2022 r. (​Katarzyna Rajtar, ISW)