Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Piątek, 29 marca. Imieniny: Marka, Wiktoryny, Zenona
18/02/2017 - 14:25

Szarek o filmach (83): Uniwersalizacja Boga, czyli „Milczenie” Martina Scorsese

Recenzujemy dla Was film tygodnia – „Milczenie” Martina Scorsese.

Milczenie (2016), reż. Martin Scorsese
Japonia, Meksyk, USA, Włochy, Tajwan 161', dramat historyczny

Recenzja: Wola Boża i jej brak leżą u podstaw Milczenia (Silence, 2016), wchodzącego na ekrany polskich kin najnowszego filmu Martina Scorsese. Inspirowana autentycznymi wydarzeniami i zrealizowana z niezwykłym rozmachem ekranizacja słynnej powieści Shūsaku Endō to kontemplacyjna i do bólu introspektywna opowieść naznaczona żarliwymi wzlotami i upadkami; wiarą i jej nieodłącznym atrybutem – cierpieniem, wizjerem, przez który – w zniekształceniu i rozmyciu, ale jednak – można dostrzec czyste piękno sprowadzone do wspólnego mianownika, któremu na imię Zbawienie.

Milczenie, po Ostatnim kuszeniu Chrystusa (The Last Temptation of Christ, 1988) i Kundunie – życiu Dalaj Lamy (Kundun, 1997), stanowi swoiste domknięcie tryptyku wiary, którego akcję reżyser osadza w Japonii pierwszej połowy XVII wieku. Dwóch młodych jezuitów – ojcowie Rodrigues (Andrew Garfield) i Garupe (Adam Driver), nie dając wiary w rzekome wyparcie się wiary chrześcijańskiej przez ich mentora – ojca Ferreirę (Liam Neeson), postanawiają potajemnie przedostać się do ogarniętej amokiem prześladowań Japonii, by skonfrontować ze stanem faktycznym docierające do zakonu plotki. U Scorsese świat przedstawiony to istne piekło na ziemi, w którym mocnym echem rozbrzmiewają motywy z Czasu Apokalipsy (Apocalypse Now, 1979), a może bardziej kanwy, na której powstał scenariusz filmu Francisa Forda Coppoli – Jądra ciemności Josepha Conrada. Spalenia żywcem, utopienia, polewania wrzącą wodą czy tortur „anazuri” można było rzecz jasna uniknąć. Wystarczyło (dla jednych jedynie, dla drugich – aż), jako akt wyparcia się wyznawanej wiary, podeptać wizerunek Chrystusa. Jednak celem feudalnych możnowładców nie było pozbycie się z obszaru Nagasaki „pospolitych heretyków”, ale osób, które do ich apostazji się przyczyniły. Jak? Dając wyznawcom sprzecznej z obowiązującą w Japonii doktryną przykład niewiary ze strony swoich kapłanów.       

Film Scorsese stawia pytanie, czy można jednocześnie mieć ciastko i zjeść ciastko; z jednej strony wyrzec się publicznie wiary w Boga, z drugiej – zachować ją swoim sercu. W oku reżysera feudalna Japonia postrzegana jest jako bagno, w którym chrześcijaństwo nie ma prawa się ukorzenić. I choć jedno wyznanie nie może odbywać się kosztem drugiego, to mogą odrębnie orbitować wokół wspólnego, uniwersalnego celu, któremu na imię Dobro. Przemoc, której dopuszczają się Japończycy na innowiercach jest w pewnym sensie usprawiedliwiona, nie bulwersuje, stanowi z ich punktu widzenia swoisty kontrapunkt względem „religijnej kolonizacji”, której dopuszcza się chrześcijański Zachód. I pomimo pozornego status quo finalnie Scorsese skłania się jednak odrobinę bardziej w stronę chrześcijaństwa, zachowując jednocześnie przytomność umysłu wobec nauki i filozofii, religii i cywilizacji Dalekiego Wschodu.        

Martin Scorsese stworzył film polifoniczny, celujący w sedno filozofii, myśli i religijnej ikonografii Wschodu i Zachodu, stawiający trudne, ale ważne pytania w kontekście tego, jak – paradoksalnie – zrozumieć wiarę. I jeżeli tylko uda nam się otworzyć na zawarte w Milczeniu przesłanie, znajdziemy odwagę i klucz do tego, by wejść w sandały głównych bohaterów, to doświadczymy filmu przesiąkniętego pasją i spokojem – jako karkołomnej próby zuniwersalizowania prawdy o Bogu.

Ocena: 7/10 (dobry)

***

Seanse w kinie SOKÓŁ / Nowy Sącz

17 lutego g. 18:45; 18 lutego – 19 lutego g. 12:20, 18:45; 20 lutego g. 18:45; 21 lutego – 22 lutego g. 18:45; 23 lutego g. 18:00

Więcej filmów na synekdochanowysacz.blogspot.com, facebook.com/StowarzyszenieDlaMiasta i sadeczanin.info. Szczegółowe informacje na temat repertuaru można znaleźć na kino-sokol.pl.

Bartosz Szarek
Fot.: kadr z filmu

**

Bartosz Szarek (ur. 1 grudnia 1986 w Nowym Sączu) – filolog, tłumacz, publicysta, recenzent i krytyk filmowy, absolwent Wyższej Szkoły Lingwistycznej w Częstochowie na kierunku filologia angielska, specjalność lingwistyka stosowana. Obecnie nauczyciel języka angielskiego w PTZ w Nowym Sączu, redaktor bloga filmowego „Synekdocha, Nowy Sącz”.