Franek Zubrzycki straci swoją ulicę w Nowym Sączu

Na najbliższej sesji (21 lutego) radni pochylą się nad uchwałą zmiany nazwy ulicy na obszarze miasta Nowego Sącza. Wszystko to w związku z art. 1 ust. 1 oraz art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Samorządy mają czas do 1 kwietnia tego roku na wprowadzenie zmian nazw na swoim obszarze.

Kim był Franek Zubrzycki?

Jak czytamy w uzasadnieniu do uchwały „Franciszek Zubrzycki (1915–1942) ps. „Mały Franek” to działacz konspiracji stalinowskiej  w II RP, w czasie wojny członek komunistycznej Polskiej Partii Robotniczej i Gwardii Ludowej, dowódca grupy zbrojnej GL, wykreowany przez propagandę PRL na pierwszego dowódcę oddziału partyzanckiego”.

W ocenie Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi  Polskiemu nazwa ulicy powinna zostać zmieniona. W wielu miastach już kilka lat temu zmieniono nazwy ulic czy szkół im. Zubrzyckiego na innych patronów.

Nowy patron ulicy (głosowanie w tej sprawie jest formalnością) jest ściśle związany z Nowym Sączem, a nawet z Zawadą. W uzasadnieniu do uchwały załączono życiorys Pisztkowej, fundatorki Zakładu dla Kalek i Opuszczonej Młodzieży – późniejszego Domu Pomocy Społecznej przy ul. Nawojowskiej.

Czytaj: Nowy Sącz: „Ekonom” z drobnym poślizgiem zmieni Langego na Grabskiego

"Franciszka Pisztkowa – urodzona 4 października 1833 roku w Nowym Sączu, zmarła 7 grudnia  1915 roku w Zawadzie. Ostatnia właścicielka Zawady i Nawojówki. Była córką sądeckiego nauczyciela Antoniego Suwalskiego. Jako młoda dziewczyna pracowała przez wiele lat na dworze Józefa Rawicz-Czerskiego, właściciela nieco ponad połowy dóbr tabularnych Zawada i Nawojówka. W ostatnich  latach jego życia, kiedy był schorowany i niedołężny troskliwie się nim opiekowała. Zyskała tym  ogromną wdzięczność, więc Józef Czerski zapisał jej cały swój majątek, pomijając całkowicie  swoją rodzinę. Na podstawie testamentu z 1 września 1891 roku i dekretu dziedzictwa z 9 lipca  1892 roku została właścicielką 2/3 dóbr Zawady i Nawojówki. W 1893 roku Franciszka zawarła  związek małżeński z 44-letnim wdowcem Franciszkiem Pisztkiem – radcą Sądu Krajowego,  członkiem Wydziału Powiatowego i Rady Miejskiej w Nowym Sączu. Mąż z pochodzenia Czech posiadał spory majątek na Morawach i w Krakowie. W wyniku testamentu ogłoszonego dnia 7 grudnia 1915 roku majątek z 120 ha ziemi i dworek willa został przekazany dla fundacji Zakładu Wychowawczego dla nieuleczalnie chorych chłopców, nazywanego również Zakładem dla Kalek i Opuszczonej Młodzieży, który po II wojnie światowej przyjął nazwę Państwowy Zakład Specjalny dla Dorosłych (obecnie Dom Pomocy Społecznej przy ulicy Nawojowskiej 159 w Nowym Sączu). W 1996 roku grobowiec Franciszki został odnowiony.

(JB), fot. i film - KS