Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Czwartek, 28 marca. Imieniny: Anieli, Kasrota, Soni
18/02/2019 - 17:40

„Apel Podhalański”: ponad 3 400 biogramów żołnierzy 1 PSP, ponad 20 lat pracy

Pierwszy Pułk Strzelców Podhalańskich był formacją, która zapisała się w historii Nowego Sącza i regionu, jak również na kartach polskiej historii wspaniałymi zgłoskami.

W ubiegłym roku do publikacji o tym sławnym pułku, który stał się dumą i chlubą Nowego Sącza dołączyła kolejna - monumentalny leksykon żołnierzy, których jednostka ta mobilizowała w obliczu wojny.

„Apel Podhalański” autorstwa Stanisława Korusiewicza jest słownikiem biograficznym żołnierzy zmobilizowanych przez 1 Pułk Strzelców Podhalańskich w sierpniu i wrześniu 1939 roku. Leksykon został zgłoszony do VII edycji Konkursu o Nagrodę im. ks. Prof. Bolesława Kumora w kategorii „Książka o Sądecczyźnie”.

W leksykonie zostali ujęci żołnierze, których jednostka mobilizowała w obliczu wojny, zarówno bezpośrednio do pododdziałów pułku, jak i do innych jednostek, które była obowiązana zmobilizować, wyposażyć i odesłać do miejsc wyznaczonych przez dowództwo w planie obrony.

Licząca 720 stron publikacja została wydana pod egidą Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Nowym Sączu. Ukazała się w roku 100-lecia utworzenia 1 Pułku Strzelców Podhalańskich i roku 100 – lecia odzyskania przez Polskę niepodległości.

- Książka jest efektem ponad dwudziestoletnich poszukiwań i gromadzenia informacji przez autora, który prowadził kwerendy w archiwach państwowych, sądowych, parafialnych, zbiorach organizacji kombatanckich i zbiorach prywatnych – mówi Leszek Zakrzewski, prezes Towarzystwa Historycznego Oddział w Nowym Sączu. Autor – Stanisław Korusiewicz wykonał wręcz benedyktyńską pracę. Rozmawiał z uczestnikami wojny, jak i rodzinami żołnierzy Września 1939 r.  Prace nad zbieraniem danych do książki nie są zresztą zakończone, ponieważ zgłaszają się kolejne osoby i autor dociera do nowych informacji o osobach, których biogramy znalazły się w publikacji, jak i do danych osób, o których nie wspominały znane mu dokumenty.

Prace redakcyjne nad tym wyjątkowym leksykonem wziął na swoje barki zespół z Oddziału PTH w Nowym Sączu. Prace nad przejrzeniem, sprawdzeniem danych i uporządkowaniem tekstu prowadzili: Leszek Zakrzewski, Grzegorz Olszewski, Tomasz Podgórski i Bogdan Potoniec, zaś konsultacji specjalistycznych udzielili: Jerzy Giza i Paweł Terebka.

W książce autor  zamieścił 3407 biogramów żołnierzy, zmobilizowanych przez 1 PSP latem i jesienią 1939 roku w obliczu zagrożenia wojną.

Trafiali oni 1 Pułku Strzelców Podhalańskich, a także do jednostek mobilizowanych przez pułk: batalionów Obrony Narodowej „Nowy Sącz”, „Limanowa” i „Gorlice”, kompanii marszowej 1 PSP, jednostek mobilizowanych dla potrzeb 21 Dywizji Piechoty Górskiej, ale także jednostek formowanych dla potrzeb Armii „Kraków”

- Książka jest niezwykle cennym źródłem informacji dla miłośników wojskowości i historyków zajmujących się badaniami genealogicznymi - dodaje Olszewski.

Warto wziąć do ręki i zagłębić się w treść tej publikacji. Jest to niezwykle interesujące kompendium wiedzy o tym, kto służył w 1 Pułku Strzelców Podhalańskich.

Wprowadzenie do książki przybliża krótko dzieje i opis struktury 1 Pułku Strzelców Podhalańskich i jednostek mobilizowanych przez pułk. Kapitalnym uzupełnieniem tekstu są schematy, pokazujące strukturę organizacyjną po mobilizacji dla 1 PSP i batalionu Obrony Narodowej (a były formowane trzy takie bataliony), które wykonał L. Zakrzewski (zamieszczone na wewnętrznych stronach okładki).

Spójrzmy do książki, która rozpoczyna się takim oto wstępem:

- "Od chwili sprowadzenia w 1818 r. batalionu 20 galicyjskiego pułku piechoty im. księcia pruskiego Henryka (k.u.k. Infanterieregiment „Heinrich Prinz von Preußen” Nr. 20), Nowy Sącz stał się miastem garnizonowym. Uzupełnieniem były kolejne dwa bataliony utworzonego 32 c.k. pułku piechoty Obrony Krajowej (K.K. Landwehr-Infanterieregiment Neu-Sandec Nr.32), dla których w latach 1900-1902 miasto wybudowało nowe koszary przy ulicy Franciszka Józefa”.

Dalej można zaznajomić się z krótkim zarysem historii 1 PSP w naszym mieście, od utworzenia w grudniu 1918 roku, poprzez walki o granice Rzeczypospolitej w latach 1918-1920, a następnie życie pułku w czasach pokoju - szkolenie i wychowywanie żołnierzy, stosowane uzbrojenie czy działalność słynnej orkiestry. „Podhalańskie jednostki miały swój niepowtarzalny charakter, a służbę w nich poczytywano sobie za honor. Służba zasadnicza trwała 18 miesięcy, w tym czasie młodych ludzi wdrażano do wojskowej dyscypliny”.

- Wstęp przybliża w skrócie wydarzenia związane z przygotowaniami do wojny 1939 r. - mówi Sławomir Olszewski. - Zainteresowani wewnętrzną organizacją pułku zapoznają się z przedstawionym opisem struktur wchodzących w skład pułku – kompanii i plutonów specjalistycznych, batalionów strzeleckich, a także pododdziałów gospodarczych. Przeczytać można również o uzbrojeniu i umundurowaniu.

Zasadniczą część pracy stanowi słownik biograficzny, w którym znajdujemy biogramy zmobilizowanych przez pułk mężczyzn – chociaż z małymi wyjątkami, bowiem wśród przywoływanych nazwisk pojawiają się także i panie. Autor poszukiwał personaliów żołnierzy września, drogi bojowej w wojnie obronnej, ale także i po zakończeniu działań wojennych w Polsce – na obczyźnie, tam, gdzie udało się dotrzeć do szerszych biogramów. Opisuje także  losy powojenne. Wieloletnią kwerendę przeprowadził w archiwach sądowych, kościelnych i kombatanckich, a także w zbiorach prywatnych.

Osoby mobilizowane pochodzą z okolic Nowego Sącza, ale także z rejonu Gorlic, Limanowej i z Podhala.

- Powoduje to, że książka staje się obowiązkowym źródłem dla poszukujących informacji biograficznych do dziejów poszczególnych miejscowości Sądecczyzny – zachęca Grzegorz Olszewski.

Wartością dodaną do leksykonu są publikowane w niej archiwalne zdjęcia ilustrujące historię legendarnego pułku.









Dziękujemy za przesłanie błędu