Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Czwartek, 28 marca. Imieniny: Anieli, Kasrota, Soni
01/07/2016 - 14:35

Książka o osadnikach niemieckich z nagrodą „Sądecczyzna”

Tegoroczną Nagrodę „Sądecczyzna” im. Szczęsnego Morawskiego za najcenniejszą książkę o dziejach i kultury Sądecczyzny wydaną w 2015 roku otrzymał Janusz Hetmańczyk, autor pracy historycznej pt. „Koloniści józefińscy w Zagorzynie koło Łącka” . Ceremonia wręczenia nagrody odbyła się w Miasteczku Galicyjskim Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.

Werdykt kapituły odczytał Leszek Zakrzewski, prezes nowosądeckiego oddziału PTH, a laudację na część laureata wygłosił Grzegorz Olszewski, z zarządu stowarzyszenia, mówiąc m.in., że to pionierska książka na temat osadnictwa niemieckiego na ziemi sądeckiej w ostatnim ćwierćwieczu XVIII wieku.  

Olszewski podkreślił benedyktyńską prace autora. Hetmańczyk  na podstawie dokumentów z różnych archiwów, także lwowskich i wiedeńskich, prześledził losy niemieckich rodzin osiedlonych pod koniec XVIII wieku w Zagorzynie, Łącku i Barcicach. Była to część większej akcji przesiedleńczej wieloetnicznej monarchii austriackiej, starającej się mieszać różne nacje. Książka Hetmańczyka wyróżnia się także pod względem edytorskim, zawiera m.in. cenne mapki i ilustracje.      

Janusz Hetmańczyk mieszka w Dobieszowicach, powiat będziński, gdzie prezesuje lStowarzyszeniu Historyczno-Edukacyjnemu "Brynica", posiada wykształcenie techniczne, legitymuje się tytułem inżyniera.  

-  Nie jestem historykiem z wykształcenia, korzystałem z dobrych rad tuzów tego zawodu, znakomitych  naukowców, od których nauczyłem się, że trzeba pisać prawdę, pozostawić miejsce na wątpliwości i wystrzegać się sądów kategorycznych - mówił laureat i dodał: „Nie mam związku z Sądecczyzna, ale to już czas przeszły, Od dzisiaj mam związki z ziemią sądecką”.  

Nagroda „Sądecczyzna” im. Szczęsnego Morawskiego ma charakter honorowy. Janusz Hetmańczyk oprócz pamiątkowego grawertonu otrzymał  „Srebrne Jabłko Sądeckie” przyznawane przez starostę nowosądeckiego. Odznaczenie wręczył wicestarosta Antoni Koszyk.

Nagrodzono też dwie prace zbiorowe, wydane w zeszłym roku. Katalog do wystawy o Niepokalankach w Nowym Sączu pod redakcją Leszka Migrały oraz książkę  o I wojnie światowej na Sądecczyźnie pod redakcją Grzegorza Olszewskiego, wydaną siłami nowosądecki oddział PTH.  

Podczas dzisiejszej uroczystości Iwona Droździk, starszy kustosz w Sądeckiej Bibliotece Publicznej im. Józefa Szujskiego opowiedziała o najcenniejszych zbiorach książnicy. Zaprezentowano pierwsze wydanie dwutomowego dzieła patrona nagrody – Szczęsnego Morawskiego (1819-1898) – Sądecczyzna. Pierwszy tom wyszedł 1863 roku, a drugi w 1865 roku.   
Na koniec dr Józef Skrabski z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie (laureat Nagrody „Sądecczyzna” w 2011 r. - książka o kościołach Grybowa) podzielił się swoimi  refleksjami na temat inwentaryzacji sztuki sakralnej w Małopolsce.     
**
Nagroda „Sądecczyzna” im. Szczęsnego Morawskiego przyznawana jest od ośmiu lat. W kapitule nagrody zasiadają przedstawiciele Almanachu Muszyny, Almanachu Łąckiego, PTH i Muzeum Okręgowego.
Dzisiejszą uroczystość w Miasteczku Galicyjskim prowadził Ryszard Kruk ze Stowarzyszenia Przyjaciół Almanachu Muszyny.   

**

Komunikat Prasowy

IX edycja Honorowej Nagrody „Sądecczyzna” im. Szczęsnego Morawskiego

W dniu 1 lipca 2016 roku w Miasteczku Galicyjskim w Nowym Sączu wręczona została Honorowa Nagroda „Sądecczyzna”  im. Szczęsnego Morawskiego w IX dorocznej edycji Nagrody.

Kapituła Honorowej Nagrody "SĄDECCZYZNA" im. Szczęsnego Morawskiego na końcowym posiedzeniu w gościnnych progach Sądeckiej Biblioteki Publicznej im. Józefa Szujskiego w dniu 4 maja 2016 roku podjęła decyzję o przyznaniu Nagród w IX edycji konkursu n najlepsze prace dotyczące Sądecczyzny, wydane w roku 2015. Kapituła obradowała w składzie: Leszek Zakrzewski, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego – oddział Nowy Sącz, Bożena Mściwujewska-Kruk, redaktor naczelna „Almanachu Muszyny”, profesor dr hab. Julian Dybiec, członek zespołu redakcyjnego „Almanachu Łąckiego” oraz Robert Ślusarek, dyrektor Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. W spotkaniu nie uczestniczył z przyczyn osobistych profesor dr hab. Feliks Kiryk, przewodniczący Komitetu Redakcyjnego „Rocznika Sądeckiego”, który potwierdził udział w posiedzeniach Kapituły w latach następnych. Zgodnie z regulaminem członkowie Kapituły nie uczestniczyli w głosowaniu na książkami, w których znalazły się teksty ich autorstwa lub których wydawcami były kierowane przez nich instytucje.

Kapituła postanowiła przyznać Nagrodę Januszowi Hetmańczykowi za książkę Koloniści józefińscy w Zagorzynie koło Łącka. Wydawca: Stowarzyszenie „Brynica” w Dobieszowicach.

O przyznaniu nagrody książce Janusza Hetmańczyka zadecydowały trzy względy. Pierwszy – najważniejszy – jest rzeczowy. Jest to pierwsza monografia regionalna o kolonistach napisana na podstawie skrupulatnie wykorzystanych materiałów archiwalnych polskich, austriackich, lwowskich i niemieckich. Jest to książka z pogranicza historii i genealogii. Ukazuje nie tylko przeszłość osadników, ale i współczesność, rozproszenie i działalność np. w USA. Jest bardzo starannie typograficznie wykonana. Dwa następne powody są natury personalnej. Autor nie jest sądeczaninem ani nie jest z tym terenem związany. Gromadził materiały i pisał w małej miejscowości odległej od Katowic, Sącza i Krakowa, co wiązało się z licznymi wyjazdami. Inni autorzy, mieszkający w Sączu lub Krakowie, z pewnością mają dogodniejszy dostęp do związanych z Sądecczyzną archiwaliów. Autor jest inżynierem, stąd zawodowo ma mniejszy  kontakt z humanistyką. Nikt nie finansował jego prac. Do wydania książki nie przyczyniła się żadna instytucja publiczna. Dzieło zatem jest wyrazem wyrzeczeń i poświęcenia dla Sądecczyzny. Wzgląd trzeci jest obliczony na przyszłość. Przyznanie nagrody może zachęcić Janusza Hetmańczyka, ale też innych autorów, do podjęcia dalszych badań nad trudnymi zagadnieniami z historii Sądecczyzny.

Ponadto, kontynuując rozszerzoną w roku ubiegłym formułę Nagrody o kategorię prac zbiorowych, przyznano dwie równorzędne Nagrody w tej kategorii dla:

1. Niepokalanki w Nowym Sączu: katalog wystawy październik – grudzień 2015, teksty Matka Wawrzyna Chwedoruk et al.; oprac. not katalogowych Anna Florek; oprac. red. Leszek Migrała; fot. Piotr Droździk et al. Wydawca: Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu.

Nagrodzeni: Leszek Migrała – jako redaktor książki oraz autorzy artykułów: m. Wawrzyna Chwedoruk SCIC, Marek Wcześny, Leszek Migrała, Edyta Ross-Pazdyk, Barbara Szafran, Maria Marcinowska, Beata Wierzbicka, Anna Florek.

Kapituła doceniła walory edukacyjne tego wydawnictwa, będącego katalogiem z wystawy zorganizowanej w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu w 2015 roku. Publikacja przybliża historię Zgromadzenia, postać założycielki bł. Marceliny Darowskiej, początki nowosądeckiego klasztoru i działalność sióstr na przestrzeni lat, a w części katalogowej prezentuje najciekawsze dzieła kultury materialnej, głównie z zakresu malarstwa i rzeźby. Teksty zostały opracowane i zilustrowane niepublikowanymi wcześniej materiałami uzyskanymi w wyniku kwerendy w archiwach Zgromadzenia. Na publikację składa się osiem artykułów autorstwa sądeckich historyków oraz badaczy przeszłości z Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. 

2. Nowy Sącz i Sądecczyzna w czasie I wojny światowej. Praca zbiorowa pod red. Grzegorza Olszewskiego; Wydawca Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Nowym Sączu.

Nagrodzeni: Grzegorz Olszewski – jako redaktor książki oraz autorzy artykułów: Leszek Migrała, Jerzy Giza, Łukasz Poremba, Leszek Zakrzewski, Paweł Terebka, Bogdan Potoniec.

Praca ma charakter kompendium wiedzy o wydarzeniach czasu pierwszej wojny światowej w Nowym Sączu i granicach obecnego powiatu nowosądeckiego. W części jest syntezą informacji rozproszonych w wielu źródłach, pozostałe dane publikowane są niejednokrotnie po raz pierwszy. Autorom udało się dotrzeć do wielu nieznanych dokumentów i miejsc w poszukiwaniu śladów sprzed stu lat, m.in. zapisów z kronik parafialnych i szkolnych. W książce znajduje się przewodnik po miejscach działań wojennych z opisem walk na terenie Sądecczyzny, ułożony w porządku alfabetycznym. Praca zawiera sporo archiwalnych, niepublikowanych dotąd fotografii (również prasowych) z tamtego okresu. Wartościowym  dodatkiem są zamieszczone na okładkach wyklejki z planami, m.in. miejsc i budynków związanych z wydarzeniami I wojny światowej i pobytem legionistów w Nowym Sączu, czy plany kwater wojennych na cmentarzu komunalnym w Nowym Sączu.

Kapitula zwróciła uwagę na inne cenne prace wydane w roku 2015:

Adam Bartosz Galicyjskim szlakiem chasydów sądecko-bobowskich.

Bogdan Podgórski W poszukiwaniu piękna: Bronisława Rychter-Janowska 1868–1953.

Jerzy Giza – Sądecki garnizon i jego żołnierze 1918-1922

Jerzy Giza, Tomasz Podgórski – Generał Józef Giza 1887-1965. Virtute et armis

Laudacje wygłosił zgodnie z tradycją laureat ubiegłorocznej edycji Nagrody Grzegorz Olszewski Refleksje na temat „Inwentaryzacja zabytków sztuki sakralnej w Małopolsce” wygłosił dr hab. Józef Skrabski, prodziekan Wydziału Historii i Dziedzictwa Narodowego, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, laureat Nagrody „Sądecczyzna” im. Szczęsnego Morawskiego w roku 2011. Prezentację na temat „Najcenniejsze zbiory Sądeckiej Biblioteki Publicznej im. Józefa Szujskiego w Nowym Sączu” przedstawiła starszy kustosz Iwona Droździk. 

Wicestarosta Nowosądecki Antoni Koszyk odznaczył laureata Nagrody Janusza Hetmańczyka „Srebrnym Jabłkiem Sądeckim”.

Kapituła gratuluje nagrodzonym i zaprasza do udziału w X jubileuszowej edycji Honorowej Nagrody „Sądecczyzna” im. Szczęsnego Morawskiego w roku 2017.

***

Nagroda przyznawana jest od roku 2008 i ma na celu wyróżnienie najcenniejszych prac dotyczących dziejów i kultury Sądecczyzny, jakie ukazały się w roku poprzedzającym jej przyznanie. Dotychczasowi laureaci konkursu stworzyli wybitne dzieła obrazujące w różnych obszarach i z różnej perspektywy badawczej losy Sądecczyzny: 

I edycja, rok 2008: Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie, Stanisława Tomkowicza inwentarz zabytków powiatu sądeckiego,

II edycja, rok 2009: Jerzy Leśniak, Szkoła Chrobrego 1908-2008,

III edycja, rok 2010: Jerzy Giza, Nowosądecka Lista Katyńska,

IV edycja, rok 2011: Józef Skrabski, Kościoły Grybowa,

V edycja, rok 2012: ks. Jan Kudelka, Kościół na Sądecczyźnie w godzinie próby 1939–1945,

VI edycja, rok 2013: Grzegorz Olszewski, Więźniowie KL Auschwitz z powiatu nowosądeckiego. Księga pamięci,

VII edycja, rok 2014: Anna Janota-Strama, Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowej. Dzieje rodu,

VIII edycja, rok 2015: Grzegorz Olszewski, Ziemia Sądecka. Monografia historyczna administracji lokalnej oraz – w nowej kategorii opracowań zbiorowych – praca pod red. Dawida Golika, Masz synów w lasach, Polsko... Podziemie niepodległościowe i opór społeczny na Sądecczyźnie w latach 1945-1956.

Pamiątkową plakietę dla laureatów Nagrody przygotowuje znany sądecki konserwator zabytków Józef Stec. Każdego roku jest to unikalna kompozycja; w oprawę wykonaną z drewna wstawiana jest kamienna płyta z wygrawerowanym i pokrytym złotem napisem: "SĄDECCZYZNA, nagroda im. Szczęsnego Morawskiego", podanym rokiem przyznania nagrody i herbem Ziemi Sądeckiej. Zgodnie z tradycją laureaci Nagrody honorowani są odznaką „Srebrne Jabłko” przyznawaną przez Starostę Nowosądeckiego.

Nagrodzone prace gromadzone są w: Sądeckiej Bibliotece Publicznej im J. Szujskiego w Nowym Sączu, Powiatowej Bibliotece w Starym Sączu oraz Bibliotece Publicznej w Muszynie.

(HSZ), fot. własne 

Nagroda "Sądecczyzna"










Dziękujemy za przesłanie błędu