Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Piątek, 29 marca. Imieniny: Marka, Wiktoryny, Zenona

Bóg, Honor, Ojczyzna

Fundacja Sądecka wspólnie z Ministerstwem Obrony Narodowej, Instytutem Pamięci Narodowej, Marszałkiem Województwa Małopolskiego, Prezydentem Miasta Nowego Sącza i Gminą Chełmiec w marcu 2008 roku zorganizowała seminarium pn. „Bóg Honor Ojczyzna. Sądeccy żołnierze i generałowie w służbie niepodległej Rzeczypospolitej.” Celem seminarium było upowszechnienie tradycji i historii oręża polskiego, promocja obronności i budowa wizerunku Sił Zbrojnych RP oraz kształtowanie postaw patriotycznych poprzez organizację szkolenia na temat udziału sądeckich generałów żołnierzy w walkach o niepodległość Ojczyzny.

Nieprzypadkowo na miejsce wykładów i dyskusji wybrano miejscowość Marcinkowice w gminie Chełmiec. Tutaj w czasie I wojny światowej Józef Piłsudski dowodził bitwą z wojskami rosyjskimi, którą później określił jako „najpiękniejszą w swej wojskowej karierze". Patriotyczne rozważania, swoją obecnością zaszczycił między innymi ostatni prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, poseł Maciej Płażyński, były wicepremier Longin Komołowski i Marek Lasota - dyrektor krakowskiego Oddziału IPN

Tematy historyczne przeplatały się ze współczesnością. Mówiono m.in. o sytuacji Sądecczyzny u progu XX wieku, o wydarzeniach I wojny światowej i okolicznościach odzyskania niepodległości w 1918 roku, o wojnie polsko-bolszewickiej w latach 1919-1920, o zasługach stacjonującego w Nowym Sączu 1. Pułku Strzelców Podhalańskich. Wielokrotnie przytaczano nazwiska generałów wywodzących się z Sądecczyzny: m.in. Michała Gałązki, Bronisława Pierackiego, Józefa Kustronia, Franciszka Włada, Jana Romera, Kazimierza Horoszkiewicza, Jerzego Dobrodzickiego. Wiele uwagi poświęcono również wojskowej służbie Polaków w ojczyźnie i na misjach pokojowych w różnych stronach świata.

Poza Stanami Zjednoczonymi żadna państwo na świecie nie jest samowystarczalne

w zakresie uzbrojenie i zapewnienia sobie bezpieczeństwa. Filarem bezpieczeństwa Polski pozostaje Pakt Północnoatlantycki i nasze specjalne stosunki z USA – powiedział gen. Mieczysław Bieniek podczas spotkania w sądeckim ratuszu (27 marca), inaugurującego sympozjum naukowe: „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Dowódca II zmiany Wielonarodowej Dywizji Sił Stabilizacyjnych w Iraku opowiadał - „Jak zostać generałem w niepodległej Rzeczpospolitej”, mówił o swojej miłości do wojska, datującej się od dzieciństwa, i pasji spadochronowej. Bieniek oddał ponad 3 tysiące skoków. W Sączu pokazał film z efektownymi akrobacjami w powietrzu.

Nazajutrz (28 marca) uczestnicy konferencji przenieśli się do Marcinkowic, gdzie w Zespole Szkół im. Wł. Orkana od rana trwała seria wykładów i paneli dyskusyjnych. Temperaturę obrad z miejsca podniósł Jerzy Giza, wnuk generała Józefa Gizy, autor książki pt. „Sądeccy generałowie w służbie polskiej i obcej”, w której zawarł biogramy 29 generałów, urodzonych na Sądecczyźnie lub związanych z naszym regionem życiem i służbą wojskową.

Co się stało z Nowym Sączem, gdzie jest sądecka inteligencja, czemu to miasto, które było kuźnią kadr patriotycznych, tak skarlało? - pytał założyciel i dyrektor niepublicznej szkoły podstawowej im. J. Piłsudskiego i niepublicznego Gimnazjum im. Zb. Herberta w Krakowie. Giza nie może pojąć, dlaczego przez 18 lat nie udało się usunąć stojącego przy al. Wolności w Nowym Sączu pomnika żołnierzy sowieckich, symbolu zniewolenia i upodlenia Sądeczan. Sala nagrodziła orację Jerzego Gizy owacją na stojąco.

Ciekawie było też na innych panelach. Zygmunt Berdychowski - prezes Fundacji Sądeckiej, i Leszek Migrała - redaktor naukowy„Rocznika Sądeckiego”, opowiadali o wojnie polsko-bolszewickiej i zasługach Sądeczan w odparciu czerwonej nawałnicy.

O I Pułku Strzelców Podhalańskich, stacjonującym przed II wojną światową w Nowym Sączu, dr Wojciech Moś z Uniwersytetu Śląskiego dyskutował z Kazimierą Mordarską-Łagan - córką pierwszego kapelmistrza sławnej orkiestry pułkowej.

Z kolei emerytowany nauczyciel historii - Antoni Szczepanek i dr Piotr Wierzbicki z Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu przedstawili przebieg kampanii wrześniowej 1939 roku na Sądecczyźnie.

Gwoździem programu był jednak wykład generała Franciszka Gągora, rodem z Koniuszowej. Szef Sztabu Generalnego WP opowiadał o „misjach pokojowych Wojska Polskiego u progu XXI wieku”. Nie zabrakło „trudnych” pytań z sali o sens pobytu polskich żołnierzy w Iraku i Afganistanie. – Czy oni tam są wyzwolicielami, czy okupantami? – zastanawiali się słuchacze wykładu gen. Gągora, którzy szczelnie zapełnili salę: kombatanci, solidarnościowcy, samorządowcy, młodzież szkolna z nauczycielami.

Podczas innego panelu trzech historyków z krakowskiego oddziału IPN: Marek Lasota (dyrektor oddziału), Maciej Korkuć i Dawid Golik dyskutowało o podziemiu antykomunistycznym na Sądecczyźnie po II ojnie światowej. Żywym dowodem tamtych czasów był Kazimierz Garbacz z Łącka, „ogniowiec”, więzień Rawicza i Wronek. Moderatorem dyskusji o „żołnierzach wyklętych” był Andrzej Szkaradek - szef sądeckiej Solidarności, dwukrotnie więziony w latach 80.

W następnym panelu swoje doświadczenia okupacyjne wspominały: Maria Zubek, żona mjr. Juliana Zubka, ps. „Tatar”, dowódcy słynnego oddziału partyzanckiego AK na Sądecczyźnie oraz Jadwiga Stramka-Wolanin, siostra legendarnego kuriera sądeckiego Romana Stramki.

Podsumowaniem sympozjum była dyskusja na temat współczesnego patriotyzmu z udziałem gen. Gągora, posła Macieja Płażyńskiego, posła Longina Komołowskiego, wicemarszałka Leszka Zegzdy i… Andrzeja Gwiazdy - współzałożyciela Wolnych Związków Zawodowych na Wybrzeżu w 1980 r. Gościem specjalnym tej części konferencji był Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent RP na Uchodźstwie, który dzień wcześniej odebrał z rąk rajców sądeckich tytuł Honorowego Obywatela Miasta.

W południe odbyła się uroczystość złożenia wieńców na grobach legionistów, poległych w Bitwie Marcinkowickie 5 grudnia 1914 r., opisanej przez Józefa Piłsudskiego w książce „Moje pierwsze boje”. Żołnierze zaciągnęli wartę honorową przy pomniku. Legionistom oddali hołd m.in. prezydent Ryszarda Kaczorowski, generał Franciszek Gągor, wicemarszałek Małopolski Leszek Zegzda, wójt gminy Chełmiec Bernard Stawiarski, oraz delegacje - Starostwa Nowosądeckiego, sądeckiego ratusza, związków kombatanckich i szkół.

Modlitwom przewodniczył ks. prałata Józef Babicz, proboszcz parafii w Marcinkowicach. Goście zwiedzili także Szkolne Muzeum Historyczne w Marcinkowicach, którego kustoszem jest Józef Gościej, emerytowany nauczyciel języka polskiego i historii.

Konferencję zakończył wspaniały koncert Orkiestry Reprezentacyjnej Straży Granicznej pod dyrekcją por. Leszka Mieczkowskiego. Cała sala śpiewała „I Brygadę” i „Marsz, marsz Polonia”. W przerwie koncertu Zygmunt Berdychowski wręczył dyplomy „Honorowego Sądeczanina" siedmiu osobom. Dyplom otrzymali: Kazimiera Mordarska-Łagan, Maria Zubek, Jadwiga Stramka-Wolanin, Kazimierz Garbacz, Józef Gościej, Andrzej Szkaradek i Jerzy Giza. Nieobecnej matce gen. Gągora, pani Emilii Gagor, dyplom zostanie wręczony przy innej okazji. Wymienionym osobom dyplom przyznano „w uznaniu zasług dla Sądecczyzny, w przekonaniu, że całym swoim życiem służyli Polsce i byli strażnikami wartości, dla których przelewały krew pokolenia Sądeczan” – podkreślił prezes Fundacji Sądeckiej.

Konferencji towarzyszyła wystawa zdjęć archiwalnych krakowskiego oddziału IPN o akcji „Burza” AK na Sądecczyźnie oraz kiermasz wydawnictw IPN.

Zobacz