Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Piątek, 29 marca. Imieniny: Marka, Wiktoryny, Zenona
02/01/2018 - 19:00

Konfederacja. 2.

kontekst europejski

Popatrzmy na sojusze europejskie w okresie konfederacji. Będę korzystał z „Historii powszechnej XVIII wieku”, dzieła najwybitniejszego znawcy tej epoki w wieku XX, Emanuela Rostworowskiego. Część IV swego dzieła tytułuje on: „Kryzys starego ładu”. Stary ład – pisze on – to „prowincjonalne i stanowe partykularyzmy, to wsparty na ołtarzu legitymizm (…) wbrew ‘modernizmowi’ Oświecenia”. Jasne, że w konfederacji barskiej „stary ład” to właśnie barżanie, a nowy – to król, reformujący kraj mimo słabej pozycji tronu. O tym, jakie to były reformy, jeszcze przyjdzie powiedzieć.

Jak odszedł do wieczności Piotr III, dużo by pisać, faktem pozostaje, że Katarzyna II została imperatorową Wszechrosji. Była świetnym politykiem. Zerwała sojusze z Francją i Austrią, a nawiązała z Prusami. W Polsce przestała popierać dynastię saską. Był to t.zw. „system północny” (luźno związane nim była Szwecja czy Anglia), a z drugiej strony istniał „system południowy”, przymierze Francji, Austrii, Hiszpanii i – luźno – Turcji. Ten znów system wspierał w Polsce saską dynastię Wettinów.

Ekspansja Rosji na południe musiała doprowadzić do wojny Katarzyny z Turcją. Caryca potrzebowała Polski jako sprzymierzeńca w tym dziele. Inaczej niż król Prus, dopuszczała możliwość wzmocnienia Polski dla uzyskania ważniejszego celu: pokonania Turcji.

Gdy zawiązała się konfederacja w Barze, wojska rosyjskie miały wyruszyć z Ukrainy na wojnę. Ponieważ barżanie zamierzali obalić króla polskiego, wojska koronne ruszyły przeciw nim. Ruszyła i armia rosyjska, gotowa już do wojny tureckiej. Że zaś rzecz cała odbywała się na terenie skolonizowanej przez Polskę Ukrainy, a konfederacja osłabiła tu wpływ władzy centralnej, wybuchło powstanie chłopów ukraińskich przeciw Polakom. Powstanie to skierowało się przeciw lokalnym panom, a wiec przeciw magnatom i szlachcie konfederackiej. Tak – bardzo szybko – nastąpił koniec działań barżan na Ukrainie. Rosjanie zdobyli Bar już 20 czerwca 1768 roku, niespełna cztery miesiące po ogłoszeniu tu aktu konfederacji, a także krwawo wygasili powstanie chłopskie. Mogła się rozpocząć wojna rosyjsko-turecka, formalnie zresztą rozpoczęta przez Turcję!